MERCURY-GEMINI MEPKIOYPI & TZEMINI: TA ΠΡΩΤΑ BHMATA ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Συνεχίζοντας τη σειρά των άρθρων σχετικά με τα τεχνικά _μυστικά_ των επανδρωμένων διαστημοπλοίων, παρουσιάζουμε τα σκάφη Μέρκιουρι και Τζέμινι - που έστειλαν τους πρώτους Αμερικανούς στο διάστημα και που αποτέλεσαν συγχρόνως τα πρώτα βήματα για τη μεγάλη στιγμή της προσελήνωσης. Του Θανάση Βέμπου Μερικές φορές οι συμπτώσεις είναι κάτι παραπάνω από σημαδιακές. Στις 12 Απριλίου 1981 συμπληρώθηκαν είκοσι χρόνια από την πρώτη επανδρωμένη πτήση της ιστορίας της αστροναυτικής. Είχαν περάσει ακριβώς είκοσι χρόνια από την πρώτη πτήση ανθρώπου στο διάστημα -είκοσι χρόνια αποκλειστικής χρησιμοποίησης αναλώσιμων πυραυλικών φορέων για την τοποθέτηση επανδρωμένων διαστημοπλοίων σε τροχιά. Όμως, την ημέρα εκείνη με την πρώτη εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου _Κολούμπια_, εγκαινιάστηκε η εποχή των επαναχρησιμοποιούμενων διαστημοπλοίων. Τα πρώτα είκοσι αυτά χρόνια της διαστημικής προσπάθειας χαρακτηρίστηκαν κατά πρώτο λόγο από αυτή την αποκλειστική χρησιμοποίηση των αναλώσιμων φορέων. Ήταν κάτι το αναμενόμενο. Οι πρώτοι πύραυλοι δεν ήταν παρά τροποποιημένα διηπειρωτικά βλήματα, προορισμένα να μεταφέρουν αναλώσιμα φορτία (πυρηνικές κεφαλές). Έτσι τα χαρακτηριστικά των διαστημοπλοίων καθορίστηκαν από τις δυνατότητες των ήδη υπαρχόντων πυραύλων-φορέων. Κατά δεύτερο λόγο, η πρώτη αυτή περίοδος χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια πραγματοποίησης στόχων με καθαρά πολιτικά οφέλη και κίνητρα. Ήταν εποχή του Ψυχρού Πολέμου και η κάθε υπερδύναμη έπρεπε να κερδίσει τη μάχη των εντυπώσεων και να καρπωθεί πολιτικά κέρδη με κάθε τρόπο. O πρώτος δορυφόρος σε τροχιά και πρώτος άνθρωπος στο διάστημα ήταν Σοβιετικός. Έτσι οι ΗΠΑ επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου τεχνολογική προσπάθεια να στείλουν πρώτες άνθρωπο στη Σελήνη - μια προσπάθεια που τελικά, ως γνωστόν κέρδισαν. Στα βήματα αυτής της προσπάθειας αναπτύχθηκαν διάφορα ενδιάμεσα συστήματα που εξυπηρετούσαν διαφορετικούς σκοπούς. Δύο από αυτά, ήταν τα σκάφη _Μέρκιουρι_ και _Τζέμινι_ - οι δύο πρόδρομοι του προγράμματος Απόλλων. Μέρκιουρι: O στενάχωρος θαλαμίσκος Το Μάρτιο του 1958 δημοσιεύτηκε μια μελέτη με τίτλο _Προκαταρκτικές μελέτες επί των επανδρωμένων δορυφόρων χωρίς πτέρυγες και χωρίς άντωση_. H μελέτη αυτή είχε εκπονηθεί από μια ομάδα ερευνητών στο Λάνγκλεϋ. Λίγο αργότερα, την ίδια εποχή, μια ομάδα εργασίας είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ένα όχημα _βαλιστικής εισόδου_ στην ατμόσφαιρα, εκτοξευόμενο από στρατιωτικό κατευθυνόμενο βλήμα, ήταν ο καλύτερος τρόπος προκειμένου να τεθεί ένας Αμερικανός σε τροχιά γύρω από τη Γη, στη συντομότερη δυνατή προθεσμία. Τα γενικά σχέδια του θαλαμίσκου Μέρκιουρι (Ερμής) είχαν καταρτισθεί από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 1958 από τους Μαξίμ Φάιζετ, Τσαρλς Μάθιους και τους συνεργάτες τους. Ακολούθησε η σύσταση μιας επιτροπής υπό τη διεύθυνση του Ρόμπερτ Γκίλρουθ η οποία στις 3 Οκτωβρίου παρουσίασε στην ARPA (Υπηρεσία Σχεδίων Προηγμένης Έρευνας) και λίγες μέρες αργότερα στην ίδια την NASA, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την υλοποίηση του επανδρωμένου δορυφόρου. Μετά την έγκριση της NASA, η ΜακΝτόνελ Ντάγκλας ανέλαβε την κατασκευή του μικρού μονοθέσιου θαλαμίσκου. Το πρόγραμμα των δοκιμαστικών πτήσεων συμπεριλάμβανε τρεις φάσεις. Για την πρώτη φάση είχε προβλεφθεί η χρησιμοποίηση πυραύλων _Ρέντστοουν_ για την αποστολή θαλαμίσκων σε βαλιστικές τροχιές. Για τη δεύτερη φάση θα χρησιμοποιούνταν πύραυλοι _Τζούπιτερ_ για την επίτευξη μακρότερων τροχιών, ενώ στην τρίτη φάση, ο θαλαμίσκος θα έμπαινε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη με τη βοήθεια του διηπειρωτικού πύραυλου _'τλας_. Για τις προκαταρκτικές δοκιμές του θαλαμίσκου και του συστήματος των αλεξιπτώτων θα χρησιμοποιείτο δέσμη πυραύλων στερεού προωθητικού _Λιτλ Τζο_. Τον Ιανουάριο του 1959 αποφασίστηκε η ματαίωση των εκτοξεύσεων που είχαν προβλεφθεί με πύραυλο _Τζούπιτερ_, επειδή είχε διαπιστωθεί ότι οι ίδιες αεροδυναμικές πληροφορίες μπορούν να ληφθούν με τον κατάλληλο περιορισμό της εμβέλειας των πυραύλων _'τλας_. Το διαστημόπλοιο στην τελική του μορφή είχε σχήμα κόλουρου κώνου μέσα στον οποίο ένας άνθρωπος μπορούσε να επιβιώσει σε τροχιά επί 24 ώρες. O αστροναύτης έμπαινε στο θαλαμίσκο από ένα άνοιγμα στα πλάγια το οποίο κατόπιν σφραγιζόταν ερμητικά. Μπορούμε να θεωρήσουμε κάθε θαλαμίσκο Μέρκιουρι σαν ένα σύνολο από 3 δομικά στοιχεία: 1. O πύργος διαφυγής (μήκος 4,9 μ.). Αποτελείται από μια μεταλλική _σκαλωσιά_ και ένα πύραυλο στερεού προωθητικού με τρία ακροφύσια, ο οποίος σε περίπτωση μη ομαλής λειτουργίας του πυραύλου φορέα ή οποιασδήποτε άλλης επικίνδυνης δυσλειτουργίας κατά τη φάση της εκτόξευσης, αποσπούσε το θαλαμίσκο από τον πύραυλο φορέα και τον έφερε σε ύψος αρκετό ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα αλεξίπτωτά του. O πύραυλος του πύργου διαφυγής ανέπτυσσε ώση 21.817 kg. Μετά την ομαλή πραγματοποίηση της εκτόξευσης, ο πύργος διαφυγής απορριπτόταν με τη βοήθεια δύο μικρών στερεού προωθητικού, πυραύλων ώσης 147 kg. Παρόμοιο σύστημα διαφυγής επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί και στα διαστημόπλοια Απόλλων. 2. O κυρίως θαλαμίσκος. Ήταν κατασκευασμένος από κράμα νικελίου, και επικαλυμμένος από ένα στρώμα τιτανίου για την αντιμετώπιση της θερμότητας που αναπτυσσόταν κατά την επάνοδο στη γήινη ατμόσφαιρα. Στο κυλινδρικό τμήμα που βρισκόταν στην κορυφή του κωνικού θαλαμίσκου, υπήρχαν τα αλεξίπτωτα και τα συστήματα επικοινωνίας με τη Γη. Το αλεξίπτωτο είχε διάμετρο 19,2 μ, ενώ το αλεξίπτωτο επιβράδυνσης που άνοιγε πριν το κύριο, είχε διάμετρο 1,8 μ. Στη βάση του κυλινδρικού θαλαμίσκου, υπήρχε αντιθερμική ασπίδα από ίνες γυαλιού, η οποία στη φάση της επανόδου και συγκεκριμένα σε ύψος 40,2 χλμ., υποβαλλόταν σε θερμοκρασία 1.560ψC τη στιγμή που ο θαλαμίσκος έπεφτε με ταχύτητα 24.000 χλμ. την ώρα. Κατά την προσθαλάσσωση, η αντιθερμική ασπίδα εκτείνεται δίκην... ακορντεόν κατά 1,2 μ., δημιουργώντας έτσι ένα _μαξιλάρι_ (landing bag) από πλαστικοποιημένες ίνες γυαλιού, το οποίο αφ' ενός μεν μείωνε την ένταση της κρούσης με την επιφάνεια του νερού και αφ' ετέρου χρησίμευε σαν _καρίνα_ για τον προσθαλασσωμένο θαλαμίσκο ο οποίος επέπλεε μαζί με τον αστροναύτη μέχρι να περισυλλεγεί από ελικόπτερο. H ατμόσφαιρα στο θαλαμίσκο αποτελείται από 100% οξυγόνο με πίεση 5,1 psi (359 gm/cm2) και η ενέργεια προέρχεται από ένα χημικό συσσωρευτή 16,5 kWh. 3. Το συγκρότημα των ανασχετικών πυραύλων, το οποίο πυροδοτούνταν για να _φρενάρει_ το θαλαμίσκο κατά την επάνοδο. Αποτελείτο από τρεις πυραύλους στερεού προωθητικού ο καθένας από τους οποίους ανέπτυσσε ώση 5.147 kg. Το συγκρότημα αυτό ήταν σταθερά προσαρμοσμένο με τρεις μεταλλικές ράβδους στην αντιθερμική ασπίδα της βάσης του κωνικού θαλαμίσκου. Εκτός από τους ανασχετικούς πυραύλους, υπήρχαν μικροί πύραυλοι που αποτελούσαν τα συστήματα ASCS και RSCS. Οι μικροί αυτοί πύραυλοι ήταν 18 τον αριθμό με ισχύ 10,4 kg ο καθένας. Χρησιμοποιούσαν ως προωθητικό υδραζίνη και ως οξειδωτικό υπεροξείδιο του υδρογόνου (H2O2). H ύπαρξη του συστήματος αυτού, καθιστούσε το Μέρκιουρι το πρώτο διαστημόπλοιο στο οποίο ο αστροναύτης δεν ήταν απλός επιβάτης αλλά πιλότος - μπορούσε δηλαδή να ελέγξει την πορεία του σκάφους. Οι δεκαοκτώ μικροί πύραυλοι επέτρεπαν τη διενέργεια προσθαλάσσωσης σε ακριβές σημείο του ωκεανού (κοντά στο πλοίο περισυλλογής). O θαλαμίσκος Μέρκιουρι είχε μήκος 3,35 μ. μαζί με το συγκρότημα των ανασχετικών πυραύλων. Μαζί με τον πύργο διαφυγής είχε μήκος 7,9 μ. Στη βάση είχε πλάτος 1,89 μ. Το βάρος του κατά την απογείωση (μαζί με τον πύργο διαφυγής) ήταν 1.934 kg, ενώ σε τροχιά ήταν 1.355 kg. Το όλο πρόγραμμα Μέρκιουρι, υποδιαιρείτο σε δύο υποπρογράμματα: το Μέρκιουρι-Ρέντστοουν (MR) και το Μέρκιουρι- 'τλας (MA). Πρόγραμμα MR: Εδώ χρησιμοποιήθηκε ως πυραυλικός φορέας ο Ρέντστοουν, ένα βαλιστικό βλήμα μέσου βεληνεκούς (IRBM), ύψους 25,3 μ., διαμέτρου 1,77 μ. και βάρους 19.930 kg. O Ρέντστοουν είχε έναν κινητήρα (Rockedyne A-7) με καύσιμα αιθυλική αλκοόλη (C2H5OH) και οξυγόνο, ο οποίος ανέπτυσσε ώση 35.375 kg. Στο πρόγραμμα MR συμπεριλήφθηκαν τέσσερις υποτροχιακές πτήσεις στην περίοδο Δεκέμβριος 1960-Σεπτέμβριος 1961. Από αυτές η πρώτη ήταν μη επανδρωμένη, η δεύτερη μετέφερε το χιμπατζή Χαμ, η τρίτη τον αστροναύτη 'λαν Σέπαρντ (σε ύψος 185 χλμ.) και η τέταρτη τον αστροναύτη Βίρτζιλ Γκρίσομ. Στην τελευταία πτήση, στη φάση της προσθαλάσσωσης τα εκρηκτικά μπουλόνια που συγκρατούσαν τη θυρίδα εισόδου-εξόδου, εξερράγησαν ανεξήγητα και ο θαλαμίσκος βυθίστηκε στον ωκεανό. O αστροναύτης σώθηκε, αλλά του καταλογίστηκαν ευθύνες ότι πανικοβλήθηκε και ενεργοποίησε το σύστημα αυτόματου ανοίγματος της θυρίδας. Οι κατηγορίες όμως δεν αποδείχτηκαν ποτέ. Πρόγραμμα MA: Με την τελειοποίηση του πυραύλου 'τλας D, άρχισε το δεύτερο μέρος του προγράμματος Μέρκιουρι. O 'τλας D ήταν ένα διηπειρωτικό βαλιστικό βλήμα (ICBM), με ύψος 29 μ., διάμετρο 3,05 μ. και βάρος 117.915 kg. Διέθετε τρεις κινητήρες: δύο Ροκετντάιν (Rocketdyne) LR89-NA5 (οξυγόνο-κηροζίνη) με συνολική ώση 166.440 kg και έναν Ροκετντάιν LR105-NA5 (οξυγόνο-κηροζίνη) με συνολική ισχύ 26.755 kg. Διέθετε ακόμη και δύο κινητήρες-βερνιέρους 101-NA7 για τη σταθεροποίηση του συγκροτήματος. Στο πρόγραμμα MA συμπεριλαμβάνονται τρεις αποτυχημένες εκτοξεύσεις, μια μη επανδρωμένη τροχιακή πτήση, μία τροχιακή πτήση με επιβάτη χιμπατζή και τέσσερις επιτυχημένες επανδρωμένες πτήσεις σε τροχιά (MA-6 έως MA-9 με πιλότους τους Τζον Γκλεν, Σκοτ Κάρπεντερ, Γουόλτερ Σιρά και Γκόρντον Κούπερ). Οι επανδρωμένες πτήσεις κάλυψαν την περίοδο Φεβρουάριος 1962-Αύγουστος 1963. Μια πτήση διαρκείας τριών ημερών (MA-10) σχεδιάστηκε, αλλά τελικά δεν πραγματοποιήθηκε. Είναι επίσης ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι, ενώ η αποστολή του Τζον Γκλεν (Μέρκιουρι -6) πραγματοποιήθηκε 22 μήνες αφ' ότου προγραμματίστηκε, η πτήση του Γκόρντον Κούπερ (Μέρκιουρι -9) πραγματοποιήθηκε μόνο τέσσερις μήνες αφότου ελήφθη η σχετική απόφαση. Το πρόγραμμα Μέρκιουρι κόστισε συνολικά 392.100.100 δολάρια και απέδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να ταξιδέψει στο διάστημα αλώβητος. Από το πρόγραμμα αποκομίστηκαν σημαντικότατα στοιχεία που χρησίμευσαν για την υλοποίηση του επόμενου προγράμματος, του Τζέμινι. Τζέμινι: δυο άτομα σε τροχιά Το Τζέμινι (Δίδυμοι), όπως φανερώνει και το όνομά του, υπήρξε ένα διθέσιο διαστημόπλοιο. Ενώ επιφανειακά έμοιαζε με το Μέρκιουρι, ήταν ριζικά διαφορετικό σκάφος, μολονότι είχε κατασκευαστεί με τον ίδιο τρόπο. Οι βασικοί αντικειμενικοί σκοποί του σχεδίου Τζέμινι, ήταν η πραγματοποίηση διαστημικών ραντεβού με μη επανδρωμένους δορυφόρους, η σύνδεση με αυτούς (docking), οι ελιγμοί σε τροχιά και η εξωοχηματική δραστηριότητα (EVA) των αστροναυτών. Αυτές οι ενέργειες είχαν σκοπό να προλειάνουν το έδαφος για την έλευση του _Απόλλωνα_, στον οποίο το τμήμα διακυβέρνησης (CSM) έπρεπε να εκτελέσει πολύπλοκες διαδικασίες ραντεβού και σύνδεσης με τη σεληνάκατο (LM) όχι μόνο σε τροχιά γύρω από τη Γη, αλλά και γύρω από τη Σελήνη. Το Τζέμινι είχε συνολικό μήκος 5,6 μ., και μέγιστο πλάτος 3,0 μ. Επειδή είχε σχεδιαστεί για αποστολές διαρκείας έως και 15 ημερών, η τροχιακή μάζα του ποικίλλει. Ένα τυπικό Τζέμινι (Τζέμινι 12) είχε μάζα 3.763 kg και αποτελείτο από τέσσερα τμήματα: 1. Το τμήμα οργάνων για το διαστημικό ραντεβού και τη σύνδεση (docking) με άλλους δορυφόρους. Σε αυτό υπήρχαν επίσης εξοπλισμός ραντάρ και αλεξίπτωτα (ένα επιβραδυντικό και ένα κύριο) για την επάνοδο στη Γη. Το αλεξίπτωτο ήταν έτσι τοποθετημένο ώστε το διαστημόπλοιο να προσθαλασσώνεται οριζόντια και όχι κάθετα στον ωκεανό. Το τμήμα αυτό απορρίπτεται μετά το άνοιγμα των αλεξιπτώτων πάνω από τον ωκεανό. 2. Τμήμα Επανόδου (Re-entry Module - RM). Είναι ο θαλαμίσκος των αστροναυτών, και το μοναδικό τμήμα του διαστημοπλοίου Τζέμινι που επιστρέφει στη Γη. Έχει μήκος 3,35 μ., και πλάτος 2,3 μ. Είναι κατασκευασμένος από τιτάνιο (εσωτερικό τοίχωμα) και βηρύλλιο (εξωτερικό τοίχωμα). O εξοπλισμός και τα όργανα που δεν χρειάζεται να βρίσκονται σε περιβάλλον υπό πίεση, στεγάζονται στο χώρο ανάμεσα στα δύο τοιχώματα. H ατμόσφαιρα στον _κατοικήσιμο_ χώρο του Τζέμινι αποτελείτο από 100% οξυγόνο με πίεση 5,1 psi - όπως δηλαδή και στο θαλαμίσκο Μέρκιουρι. Όμως ο κατοικήσιμος χώρος του Τζέμινι διαθέτει 50% περισσότερη ωφέλιμη χωρητικότητα από το θαλαμίσκο Μέρκιουρι. H κυλινδρική προέκταση στο εμπρός μέρος του κωνικού θαλαμίσκου στεγάζει τέσσερις ομάδες τεσσάρων κινητήρων ώσης 11,3 kg ο καθένας, οι οποίοι χρησιμεύουν για τον έλεγχο της γωνίας επανόδου στην ατμόσφαιρα. Τα καθίσματα των αστροναυτών είναι εκτινασσόμενα και υπάρχουν δύο καταπακτές από τις οποίες οι αστροναύτες μπαίνουν στο Τζέμινι. 3. Τμήμα Προσαρμογής (Adapter Module - AM) που απορρίπτεται πριν την επάνοδο στη Γη και το οποίο χωρίζεται σε δύο τμήματα: A) Τμήμα ελέγχου για την επάνοδο στην ατμόσφαιρα (Retrograde Section) Στεγάζει τέσσερις ανασχετικούς πυραύλους στερεού προωθητικού, ισχύος 1.134 kg ο καθένας και ένα σετ πυραυλοκινητήρων για τους ελιγμούς της σύνδεσης του Τζέμινι με άλλα σκάφη. Το σετ αυτό αποτελείται από 2 επιβραδυντικούς κινητήρες ώσης 36,1 kg ο καθένας και άλλους 6 κινητήρες ελιγμών ώσης 43,6 kg ο καθένας. B). Τμήμα Εξοπλισμού (Equipment Section) με μήκος 2,25 μ. και πλάτος 3,05 μ., το οποίο απορρίπτεται πριν την ανάφλεξη (re-entry burn) των ανασχετικών κινητήρων που φρενάρουν το Τζέμινι κατά τη φάση της επανόδου στη Γη. Στεγάζει οκτώ κινητήρες ισχύος 10,8 kg ο καθένας, καθώς επίσης και τις δεξαμενές προωθητικού για όλα τα πυραυλικά συστήματα του AM. Στο ίδιο τμήμα υπάρχουν επίσης και κυψέλες καυσίμων και την απαραίτητη προμήθεια σε υδρογόνο και οξυγόνο. Οι κυψέλες καυσίμων ήταν μια σημαντικότατη καινοτομία που εγκαινιάσθηκε με τα σκάφη Τζέμινι: με μια διαδικασία αντίθετη της ηλεκτρόλυσης, το οξυγόνο και το υδρογόνο συνθέτονται δημιουργώντας νερό και ηλεκτρική ενέργεια - πολύτιμες προμήθειες για τους αστροναύτες και παράγοντες που αυξάνουν σημαντικά την αυτονομία του διαστημοπλοίου. Οι κυψέλες καυσίμων θα χρησιμοποιούνταν ευρέως στις αποστολές _Απόλλων_. Στο Τμήμα Εξοπλισμού υπήρχε επίσης χώρος για αποθήκευση συσκευών πειραμάτων. Το Τζέμινι είχε βάρος απαγορευτικό για την ανυψωτική δυνατότητα του πυραύλου 'τλας. Έτσι χρησιμοποιήθηκε ο διηπειρωτικός πύραυλος (ICBM) Τιτάν II. O πύραυλος είχε ύψος 33,2 μ., διάμετρο 3,05 μ. και βάρος 185.000 kg. Διέθετε τρεις κινητήρες: δύο Aero LR-87 που ανέπτυσσαν ώση 195.010 kg και έναν Aero LR-91 με ώση 45.350 kg. Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν σε αμερικανικές επανδρωμένες αποστολές υπεργολικά καύσιμα (δηλ. καύσιμα στα οποία το προωθητικό και το οξειδωτικό αναφλέγονταν αμέσως μόλις έρχονταν σε επαφή). Συγκεκριμένα στον Τιτάν II χρησιμοποιήθηκαν μίγματα υπεροξειδίου του αζώτου (N2O4), ως οξειδωτικού και αεροζίνης 50, ως καυσίμου. H αεροζίνη είναι μίγμα 50% υδραζίνης και 50% UDMH (ασύμμετρης διμεθυλικής υδραζίνης), και είναι εξαιρετικά τοξική. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά δώδεκα πτήσεις Τζέμινι από τις οποίες οι δέκα ήταν επανδρωμένες (οι τελευταίες πραγματοποιήθηκαν την περίοδο Μάρτιος 1965- Νοέμβριος 1966). Οι δέκα επανδρωμένες αποστολές ήταν οι Τζέμινι 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 και 12. Από αυτά το Τζέμινι 8 συνδέθηκε με το μη επανδρωμένο Εητζήνα 8, το Τζέμινι 9 απέτυχε να συνδεθεί με το μη επανδρωμένο ATDA, το Τζέμινι 10 είχε τροχιακό ραντεβού με το Εητζήνα 8 και συνδέθηκε με το Εητζήνα 10, το Τζέμινι 11 συνδέθηκε με το Εητζήνα 11 και το Τζέμινι 12 συνδέθηκε με το Εητζήνα 12. Οι αστροναύτες του Τζέμινι 7 (Φρανκ Μπόρμαν, Τζέημς Λόβελ) έσπασαν το τότε ρεκόρ παραμονής στο διάστημα στις 17 Δεκεμβρίου 1965 (13 ημέρες 18 ώρες), ενώ είχαν και τροχιακό ραντεβού με το Τζέμινι 6. Στις αποστολές Τζέμινι 4, 9, 10, 11 και 12, οι αστροναύτες Εντ Χουάιτ, Γιουτζήν Σέρναν, Μάικλ Κόλλινς, Ρίτσαρντ Γκόρντον και Έντουϊν Ώλντριν πραγματοποίησαν EVA που κυμαίνονταν από 22 λεπτά (Χουάιτ) έως 5 ώρες και 30 λεπτά (Ώλντριν). Οι _στόχοι_ σύνδεσης των Τζέμινι, ήταν οι μη επανδρωμένοι δορυφόροι Εητζήνα και ATDA (Augmented Target Docking Adapter - Μεγενθυμένος Προσαρμογέας Σύνδεσης/Στόχος). Το Εητζήνα κατασκευασμένο από τη Λόκχηντ, ήταν ένας τροποποιημένος όροφος Εητζήνα D εξοπλισμένος με δακτύλιο σύνδεσης και ηλεκτρονικό εξοπλισμό για τη σύνδεση με το Τζέμινι. Εκτοξευόταν με φορέα 'τλας. Είχε μήκος 7,7 μ. και διάμετρο 1,5 μ., βάρος κατά την εκτόξευση 6.821 kg και ήταν εξοπλισμένο με ένα κινητήρα Μπελ 8096 ο οποίος είχε δυνατότητα επαναπυροδότησης. Ως καύσιμα χρησιμοποιούσε IRFNA (Παρεμποδισμένο Ατμίζον Ερυθρό Νιτρικό Οξύ -το οποίο δεν μπορούσε να διαβρώσει το μέταλλο της δεξαμενής του) και UDMH. H ώση που παρήγαγε ο κινητήρας ήταν 6.984 kg. Υπήρχε επίσης και ένα δευτερεύον προωθητικό σύστημα αποτελούμενο από τέσσερις κινητήρες που χρησιμοποιούσαν μίγμα οξειδίων του αζώτου (MON) και UDMH. Όλοι οι κινητήρες ήταν επαναπυροδοτούμενοι. Το Εητζήνα 6 (εκτόξευση. 25.10.1965) καταστράφηκε κατά την εκτόξευση. Το Εητζήνα 8 (εκτόξευση. 16.3.1966) συνδέθηκε με το Τζέμινι 8 συναντήθηκε με το Τζέμινι 10 και κάηκε στην ατμόσφαιρα στις 15.9.1967. Το Εητζήνα 10 συνδέθηκε με το Τζέμινι 10 και κάηκε στην ατμόσφαιρα στις 29.12.1966. Το Εητζήνα 11 συνδέθηκε με το Τζέμινι 11 και κάηκε στην ατμόσφαιρα στις 20.12.1966, ενώ το Εητζήνα 12 συνδέθηκε με το Τζέμινι 12 και κάηκε στην ατμόσφαιρα στις 23.12.1966. Στις περιπτώσεις σύνδεσης των Τζέμινι 10 και 11, ο κινητήρας των Εητζήνα, τα ανέβασε σε μεγαλύτερο τροχιακό ύψος. Το ATDA, ένας εναλλακτικός στόχος για το Τζέμινι 9, ήταν ένας δορυφόρος με μήκος 3,27 μ., διάμετρο 1,5 μ. και τροχιακή μάζα 770 kg. Στην μία και μοναδική φορά που χρησιμοποιήθηκε, το ATDA δεν κατόρθωσε να απορρίψει το αεροδυναμικό φαίρινγκ που κάλυπτε το δακτύλιο σύνδεσης και το Τζέμινι δεν κατάφερε να συνδεθεί μαζί του. O στρατιωτικός διαστημικός σταθμός Στις 10 Δεκεμβρίου 1963, πριν ακόμα την έναρξη του προγράμματος Τζέμινι, ο τότε υπουργός 'μυνας των ΗΠΑ Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα ανακοίνωσε ότι επίκειται η δρομολόγηση της κατασκευής ενός διαστημικού εργαστηρίου με πλήρωμα 2 άτομα το οποίο θα εκτοξεύεται με πύραυλο _Τιτάνα_ και θα χρησιμοποιεί ως όχημα επιστροφής του πληρώματος στη Γη, έναν τροποποιημένο θαλαμίσκο Τζέμινι. Το σχέδιο αυτό ονομάστηκε MOL (Manned Orbital Laboratory - Επανδρωμένο Τροχιακό Εργαστήριο) και θα είχε αποκλειστικά στρατιωτικό χαρακτήρα. Θα αποτελούσε μια εφαρμογή του προγράμματος Τζέμινι, διαφορετική από εκείνη του _σκαλοπατιού_ για την υλοποίηση του προγράμματος Απόλλων. Το MOL θα αποτελείτο από ένα τροποποιημένο θαλαμίσκο Τζέμινι (Τζέμινι B) και ένα κυλινδρικό όχημα. Δύο στρατιωτικοί-αστροναύτες θα έμεναν μέχρι και 30 ημέρες σε τροχιά εκτελώντας διάφορες διαβαθμισμένες δραστηριότητες. Κατόπιν θα επέστρεφαν στη Γη με το θαλαμίσκο Τζέμινι B. Το κυλινδρικό εργαστήριο θα είχε διάμετρο 3,05 μ., μήκος 12 μ. και μάζα περίπου 11.000 kg. Θα εκτοξευόταν με πυραυλικό φορέα Τιτάν IIIM, μαζί με το Τζέμινι B και διμελές πλήρωμα. Όταν το Τζέμινι B επέστρεφε στη Γη, το πλήρωμα θα μπορούσε να αντικατασταθεί με άλλη αποστολή Τζέμινι, αφού το κυρίως MOL θα παρέμενε σε τροχιά. Το κυλινδρικό τμήμα του MOL θα είχε τρία διαμερίσματα (εκ των οποίων τα δύο με ατμοσφαιρική πίεση) και ωφέλιμο όγκο 30-35 κυβικά μέτρα. Σημαντικά τεχνικά προβλήματα προέκυψαν σχετικά με τον τρόπο μετάβασης των αστροναυτών στο MOL, μετά την τοποθέτηση σε τροχιά. Στις πιθανές λύσεις συμπεριλαμβάνονταν το άνοιγμα μιας θυρίδας στην αντιθερμική ασπίδα του Τζέμινι B, η ύπαρξη εύκαμπτης σήραγγας που να συνδέει εξωτερικά Τζέμινι B και MOL, ή τέλος, μετάβαση των αστροναυτών από το Τζέμινι B στο MOL με EVA. H τροποποιημένη αντιθερμική ασπίδα του Τζέμινι B, δοκιμάστηκε με επιτυχία με την εκτόξευση ενός ομοιώματος MOL στις 3.11.1966 με πύραυλο Τιτάν IIIC. Καθώς το πρόγραμμα προχωρούσε, άρχισε να εξετάζεται η σύνδεση δύο MOL σε τροχιά για τη δημιουργία ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος. Τα δύο MOL θα συνδέονταν είτε _πρύμνη-πρύμνη_, είτε _πλώρη-πρύμνη_, είτε εν παραλλήλω, αποτελώντας ένα μικρό διαστημικό σταθμό με μάζα μεγαλύτερη από είκοσι τόννους. Το πρόγραμμα είχε αρχίσει καλά, αλλά λόγω των περικοπών στα κονδύλια και λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας των μη επανδρωμένων κατασκοπευτικών δορυφόρων, το MOL ακυρώθηκε οριστικά στα 1969. Σήμερα αντί για επανδρωμένα εργαστήρια, οι ΗΠΑ διαθέτουν κατασκοπευτικούς δορυφόρους _Μπιγκ Μπερντ_ (KH-11) που εκτοξεύονται με Τιτάν IIID. Οι μη επανδρωμένοι KH-11 έχουν το ίδιο μέγεθος και τις ίδιες δυνατότητες με το πάλαι ποτέ MOL. Πάντως είναι ενδιαφέρον ότι η αντίστοιχη σοβιετική προσπάθεια για τη δημιουργία στρατιωτικού διαστημικού σταθμού, κατέληξε στην εκτόξευση των Σαλιούτ 3 και 5 που φιλοξένησαν διμελή στρατιωτικά πληρώματα στη δεκαετία του 1970. Τα Σαλιούτ 3 και 5 είχαν παραπλήσια χαρακτηριστικά με το MOL. Τα προγράμματα Μέρκιουρι και Τζέμινι, αποτέλεσαν τα πρώτα βήματα των ΗΠΑ στο διάστημα και στα πλαίσια αυτών, πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες προετοιμασίες για την κατάκτηση της Σελήνης. Από τους αστροναύτες του προγράμματος Μέρκιουρι, μόνο ένας (ο 'λαν Σέπαρντ) περπάτησε τελικά στη Σελήνη, ενώ από εκείνους του προγράμματος Τζέμινι, έξι βημάτισαν στις γκρίζες πεδιάδες του δορυφόρου μας. Είναι επίσης μια ακόμα ενδιαφέρουσα σύμπτωση το γεγονός ότι ο Έντουϊν Ώλντριν, μέλος του τελευταίου πληρώματος Τζέμινι, ήταν μέλος του πρώτου πληρώματος που περπάτησε στο δορυφόρο μας... ΛΕΖΑΝΤΕΣ ------------ Διαγράμματα ----------- Διάγραμμα του θαλαμίσκου Μέρκιουρι 1. Αεροδυναμική προεξοχή 2. Πύραυλος διαφυγής με τριπλό ακροφύσιο 3. Υπέρυθροι αισθητήρες 4. Αεροδυναμικό φαίρινγκ 5. Κινητήρες παρέκκλισης 6. Κύριο και αναπληρωματικό αλεξίπτωτο 7. Περισκόπιο 8. Καμπίνα με διπλό τοίχωμα 9. Πίνακας οργάνων 10. Πηδάλιο ελέγχου 11. Κινητήρες κύλισης 12. Κάθισμα και ιμάντες πρόσδεσης 13. Αντιθερμική ασπίδα 14. Ιμάντες πρόσδεσης ανασχετικών πυραύλων 15. Πύραυλοι απόσπασης από τον πύραυλο φορέα 16. Ανασχετικοί πύραυλοι 17. Δεξαμενή υπεροξειδίου του υδρογόνου 18. Έλεγχος εγκατάλειψης αποστολής 19. Επιφανειακές γραμμώσεις 20. Κλιμακόπλευρο από τιτάνιο 21. Κινητήρες πρόνευσης 22. Φιάλες υπεροξείδιου του υδρογόνου 23. Επιβραδυντικό αλεξίπτωτο 24. Πύραυλοι απόσπασης πύργου διαφυγής Διάταξη της καμπίνας του Μέρκιουρι 1. Παράθυρο 2. Διακόπτης ανοίγματος θυρίδας 3. Κύριοι πίνακες οργάνων 4. Οθόνη περισκοπίου 5. Θυρίδα εξόδου 6. Μικρό στεγανό χώρισμα 7. Υποδοχές ποδιών αστροναύτη 8. Κιτ χαρτών 9. Μαγνητόφωνο 10. Φιάλες αζώτου 11. Κάμερα 12. Αριστερή κονσόλα 13. Φώτα Το MOL (Επανδρωμένο Τροχιακό Εργαστήριο) 1. Διαστημόπλοιο Τζέμινι B 2. Θυρίδα για μετάβαση πληρώματος στο MOL με EVA (ένας από τους πιθανούς τρόπους μετάβασης) 3. Τμήμα προσαρμογής του Τζέμινι 4. Κινητήρες ελιγμών 5. Διαμέρισμα υπό πίεση, με πίνακες ελέγχου, συστήματα εξαερισμού και καθαρισμού του αέρα, αποχωρητήριο, αποθήκες τροφίμων και εφοδίων, υπνοσάκους, διαστημικές στολές και εξοπλισμό έκτακτης ανάγκης. 6. Ηλιακά πτερύγια (σε σύμπτυξη) 7. Διαμέρισμα υπό πίεση με πίνακες ελέγχου και τηλεμετρίας, ελιγμών κ.λπ. 8. Πίνακας ελέγχου τηλεσκοπίου 9. Διαμέρισμα για πειράματα και/ή εξοπλισμό 10. Τούνελ πρύμνης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Το διαστημόπλοιο Τζέμινι 8 αμέσως μετά την προσθαλάσσωσή του. Διακρίνονται οι αστροναύτες Ντέιβιντ Σκοτ και Νηλ 'ρμστρονγκ. Το διαστημόπλοιο _Εητζήνα 10_ χρησιμοποιήθηκε για την εκπαίδευση των χειριστών στα διαστημικά _ραντεβού_ και τους χειρισμούς προσέγγισης, απαραίτητους για το πρόγραμμα _Απόλλων_. H φωτογραφία είναι παρμένη από διαστημόπλοιο Τζέμινι 10. Μέρκιουρι: ο στενάχωρος θαλαμίσκος. Μόλις διακρίνεται ο αστροναύτης Τζον Γκλεν. Συγκριτική φωτογραφία των διαστημοπλοίων Μέρκιουρι (μονοθέσιο) και Τζέμινι (διθέσιο). H μορφή των πρώτων διαστημοπλοίων υπαγορεύτηκε από τις δυνατότητες των πυραύλων φορέων που ήσαν όλοι τροποποιημένα βαλιστικά βλήματα. Στη φωτογραφία, η αποστολή Μέρκιουρι _Φρέντσιπ 7_ με τον αστροναύτη Τζον Γκλεν την στιγμή της εκτόξευσης με πύραυλο _'τλας_.