roundcorner.gif (262 bytes)  

ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΙΣΤΕΣ: H ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ B_ ΠΠ







ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΙΣΤΕΣ: H ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ B_ ΠΠ


Οι αερομεταφερόμενες δυνάμεις αποτέλεσαν για τον Αδόλφο Χίτλερ
ένα σατανικό όπλο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις πρώτες
γερμανικές νίκες το 1940. Μετά όμως την πανωλεθρία της Κρήτης
το 1941, οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ
ξανά σε αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις, παραμένοντας σε
επίγειους ρόλους, μέχρι τη πτώση του Γ_ Ράιχ. Όμως η εμπειρία
τους στάθηκε πολύτιμη, όχι μόνο για τους συμμάχους στο τέλος
του πολέμου, αλλά και για την ανάπτυξη του αλεξιπτωτισμού σαν
όπλου γενικότερα.

του Βασίλη Πιά


Το Σεπτέμβριο του 1936, κατά τη διάρκεια ασκήσεων του Κόκκινου
Στρατού στο Μινσκ της Λευκορωσίας, ξένοι στρατιωτικοί
παρατηρητές έβλεπαν μια ολόκληρη ταξιαρχία 1500 ανδρών να
πέφτει με αλεξίπτωτα από βομβαρδιστικά, που πετούσαν σε ύψος
750 μέτρων. Οι άνδρες αυτοί προσγειώνονταν με επιτυχία,
έτοιμοι να καταλάβουν στρατηγικά περάσματα. Ανάμεσα σε αυτούς,
που παρακολουθούσαν την επίδειξη, ήταν ο βρετανός στρατηγός
Γουέιβελ και ο συνταγματάρχης της νεοσύστατης τότε Λουφτβάφε,
Κουρτ Στούντεντ.
_Εάν δεν τους είχα δει με τα ίδια μου τα μάτια, δεν θα
μπορούσα να πιστέψω ότι θα ήταν δυνατή μια τέτοια επιχείρηση_,
έγραφε την επόμενη ημέρα στην κυβέρνησή του ο στρατηγός
Γουέιβελ. Όμως ούτε αυτός αλλά ούτε και οι ανώτεροί του έδωσαν
περισσότερη σημασία σ_ αυτό το είδος του ανορθόδοξου πολέμου.
Αντίθετα, ο συνταγματάρχης Στούντεντ ενθουσιάστηκε με την ιδέα
και δεν έβλεπε τη στιγμή που η Λουφτβάφε θα είχε κάποια
αντίστοιχα αεροπορικά σώματα.
Για τους Γερμανούς η Σοβιετική Ένωση ήταν μια σύμμαχος και
φίλη χώρα που μετά το τέλος του A_ ΠΠ δεν είχε υπογράψει τη
Συνθήκη των Βερσαλιών και δεν είχε κληθεί να αποτελέσει μέλος
της Κοινωνίας των Εθνών.
Οι δεσμοί φιλίας των δύο χωρών υπήρχαν από τη δεκαετία του
_20, όταν ο Λένιν είχε ζητήσει από τον επικεφαλής της
Ράιχσβερ, στρατηγό Χανς φον Σέεκτ, την αποστολή εκπαιδευτών
για την οργάνωση του νεοσχηματισμένου Κόκκινου Στρατού.
Στις αχανείς λοιπόν εκτάσεις της ρωσικής γης, οι αξιωματικοί
της Ράιχσβερ, μακριά από κάθε δυτικό έλεγχο και με πλήρη
μυστικότητα, μπορούσαν να εκπαιδεύουν τους άνδρες του Κόκκινου
Στρατού στην τέχνη του πολέμου.
Από το 1923 και μετά, όλο και περισσότεροι γερμανοί
αξιωματικοί εγκαθίστανται στη Σοβιετική Ένωση. Με το πρόσχημα
της εκπαίδευσης αεροπορικών μονάδων του Κόκκινου Στρατού,
γερμανικά αεροσκάφη, που είχαν σωθεί μετά τον πόλεμο,
αποσυναρμολογούνται και στέλνονται ατμοπλοϊκώς από τη Γερμανία
σε λιμάνια της Βαλτικής. Με τον ίδιο τρόπο στέλνονται επίσης
κινητήρες, εργαλεία, σκοπευτικά βομβών και κάθε τι σχετικό.
Έτσι η Σοβιετική Ένωση προσφέρει στη Γερμανία τη μοναδική
ευκαιρία να διατηρεί μια υποτυπώδη αεροπορία, έξω από τα
σύνορά της, η οποία θα αποτελέσει τη βάση της μελλοντικής
Λουφτβάφε.
Αυτή την περίοδο τρία γεγονότα οδήγησαν στη σταδιακή
επανασύσταση της Γερμανικής Αεροπορίας και κατ_ επέκταση της
δημιουργίας σωμάτων αλεξιπτωτιστών. Το πρώτο ήταν η εκλογή του
στρατάρχη Χίντενμπουργκ στο προεδρικό αξίωμα της χώρας το
1925. Το δεύτερο ήταν η απομάκρυνση του στρατηγού Χανς φον
Σέεκτ από τη διοίκηση της Ράιχσβερ το 1926, και τρίτο και
κυριότερο ήταν η διάλυση της Συμμαχικής Επιτροπής Ελέγχου το
1927. H γερμανική κυβέρνηση είχε πείσει τους πρώην εχθρούς της
ότι το μάθημα της ήττας του A_ ΠΠ είχε εμπεδωθεί με τον
καλύτερο τρόπο και δεν υπήρχε κανένας λόγος ύπαρξης μιας
τέτοιας επιτροπής.
Όμως για τη Γερμανία το ιστορικό αίτημα ανατροπής της Συνθήκης
των Βερσαλιών παρέμενε ανοιχτό, μέχρι που στις 11:15 της 30ης
Ιανουαρίου 1933, ο Αδόλφος Χίτλερ ορκιζόταν Καγκελάριος του
Γερμανικού Ράιχ.
Από εκείνη τη στιγμή ο γερμανικός στρατός θα γινόταν όργανο
ενός μονάχα ανθρώπου.

Δημιουργία σώματος αλεξιπτωτιστών

Λίγες μέρες μετά την ορκωμοσία του, ως Καγκελάριου, ο Αδόλφος
Χίτλερ παρέθεσε στο Βερολίνο γεύμα γνωριμίας σε στρατηγούς και
ναυάρχους.
Οι ανώτατοι αυτοί αξιωματικοί πίστευαν ότι θα μπορούσαν εύκολα
να επηρεάσουν το νέο καγκελάριο για δικό τους όφελος. Φυσικά,
δεν ήξεραν με ποιον είχαν να κάνουν. O Χίτλερ κατά τη διάρκεια
της ομιλίας του ήταν γλυκομίλητος, όχι όμως και ικετευτικός.
Όλοι τους ήταν συνεπαρμένοι από τα λόγια του νέου καγκελάριου,
που, αφού πρώτα σκιαγράφησε την πραγματική εικόνα της
Γερμανίας, παρουσίασε στη συνέχεια το πολιτικό του πρόγραμμα
και τις μεθόδους που θα ακολουθούσε.
Τα μάτια όλων άστραψαν από ικανοποίηση, όταν άκουσαν το νέο
καγκελάριο να εξαγγέλλει την κατάργηση κάθε κυβερνητικού
περιορισμού στην εκπαίδευση, τον εφοδιασμό και τον
επανεξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες τώρα έπρεπε να
αποτελέσουν την αιχμή της λόγχης του Γερμανικού Ράιχ.
Πολύ σύντομα, με προσωπικές μυστικές διαταγές του Αδόλφου
Χίτλερ, ο γερμανικός στρατός των 100.000 ανδρών θα
τριπλασιαζόταν σταδιακά. Νέα πυροβόλα μεγαλυτέρου
διαμετρήματος έπρεπε να κατασκευαστούν, ενώ για το ναυτικό
κρινόταν αναγκαία η ναυπήγηση πολεμικών πλοίων. O
επανεξοπλισμός δεν σταματούσε όμως εδώ. Τα νέα δεδομένα στην
πολεμική τέχνη καθιστούσαν αναγκαία την ίδρυση μιας αεροπορίας
σαν ανεξάρτητου όπλου, που αρχικά θα απαριθμούσε 1000
αεροσκάφη. Επίτροπος Αεροπορίας του Ράιχ διορίστηκε ένας
πιλότος που διακρίθηκε στον A_ ΠΠ, ο Χέρμαν Γκέρινγκ.
Με βοηθό του τον Έρχαρτ Μιλχ, που από το 1926 ήταν γενικός
διευθυντής της αεροπορικής εταιρίας Λουφτχάνσα, ο Γκέρινγκ
προχώρησε στην κατασκευή των πρώτων αεροσκαφών και στη
δημιουργία των πρώτων αεροπορικών μοιρών. Για τους
μελλοντικούς άσους της Λουφτβάφε, η γερμανική Πολιτική
Αεροπορία έπαιξε το σπουδαιότερο ρόλο σ_ αυτά τα μεσοπολεμικά
χρόνια, μια και είχε αναλάβει την αρχική τους εκπαίδευση, αλλά
και το δικαίωμα ελέγχου καταλληλότητας των μεταφορικών
αεροσκαφών.
Σύντομα η πλειοψηφία των πιλότων και τεχνικών της Λουφτχάνσα
πλαισίωσε τις τάξεις της νέας Πολεμικής Αεροπορίας. Σ_ αυτούς
τους λίγους, αλλά έμπειρους πιλότους, προστέθηκαν και νεαροί
λάτρεις της αεροπορικής ιδέας που επιδίδονταν στο αθώο
φαινομενικά σπορ της ανεμοπορίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η
ανεμοπορία αποτέλεσε την _εθνική τρέλα_ των Γερμανών την
περίοδο του μεσοπολέμου. Όμως χάρη σ_ αυτή την _τρέλα_, όπως
θα δούμε παρακάτω, αναπτύχθηκαν τα μεταφορικά ανεμόπτερα
εφόδου, που είχαν άμεση στρατιωτική εφαρμογή από τους
γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Στις 9 Μαρτίου 1935 ανακοινώθηκε επίσημα πλέον η ίδρυση της
Λουφτβάφε. Μια εβδομάδα αργότερα, στις 16 του μηνός, ο Χίτλερ
αμφισβήτησε τους περιοριστικούς στρατιωτικούς όρους της
Συνθήκης των Βερσαλιών. Ήδη ο γερμανικός στρατός αριθμούσε 36
μεραρχίες!
Στις 20 Ιανουαρίου του 1936 ο Γκέρινγκ σαν αρχηγός της νέας
γερμανικής αεροπορίας, έδωσε διαταγές για τη συγκρότηση ενός
τάγματος αλεξιπτωτιστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γερμανικές
αερομεταφερόμενες δυνάμεις αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της
Λουφτβάφε και οργανικά ανήκαν στην 7η Αεροπορική Μεραρχία, με
διοικητή τον στρατηγό Κουρτ Στούντεντ.
Στο τάγμα αυτό, που είχε σχηματιστεί κατά τα ρωσικά πρότυπα,
έλειπε η υλικοτεχνική υποδομή, και η πείρα των Σοβιετικών δεν
ήταν αρκετή.
Για το σκοπό αυτό το 1937 δημιουργήθηκε στο Σταντάλ της
βορειοδυτικής Γερμανίας εκπαιδευτικό κέντρο, όπου πέρα από την
τεχνική της ρίψης με αλεξίπτωτο, οι εκπαιδευόμενοι διδάσκονταν
και τακτικές εφόδου με ανεμόπτερα.
Οι πρώτοι εθελοντές είχαν στρατολογηθεί από το σύνταγμα
_Χέρμαν Γκέρινγκ_ το οποίο παρείχε αστυνομική προστασία στους
υψηλόβαθμους ναζί ηγέτες κατά τη διάρκεια συγκεντρώσεων του
Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος.
Αρχικά οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές χρησιμοποιούσαν ρώσικα
αλεξίπτωτα, τα οποία σύντομα αποδείχτηκαν ακατάλληλα για
επιχειρήσεις. Τότε μια εταιρία στο Βερολίνο ανέλαβε την
κατασκευή μεταξωτών αλεξιπτώτων για λογαριασμό του Γκέρινγκ. O
πρώτος γερμανικός τύπος αλεξιπτώτου ήταν το _RZ-1_, με
διάμετρο θόλου 8,4 μέτρα. O τύπος αυτός γρήγορα
αντικαταστάθηκε από μια βελτιωμένη έκδοση, το _RZ-16_. Από το
1941 και μέχρι το τέλος του πολέμου, οι γερμανικές
αερομεταφερόμενες δυνάμεις χρησιμοποιούσαν το αλεξίπτωτο
_RZ-20_, που αποδείχτηκε το πιο δημοφιλές αλεξίπτωτο στους
κύκλους της Λουφτβάφε. Το 1943 τα τάγματα αλεξιπτωτιστών
εφοδιάστηκαν μ_ έναν ακόμα πιο προωθημένο τύπο το _RZ-36_.
Παρόλο που αυτός ο τύπος θεωρήθηκε ο καλύτερος όλων των
προηγουμένων, δεν χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις,
μια και ο ρόλος των αλεξιπτωτιστών μετά τη Μάχη της Κρήτης
είχε περιοριστεί.
Αντίθετα με την τακτική των συμμάχων, ο γερμανός
αλεξιπτωτιστής _συσκεύαζε_ ο ίδιος το αλεξίπτωτο με το οποίο
θα έκανε την πτώση.
Όταν μάλιστα ο υποψήφιος έφτανε στο κέντρο εκπαίδευσης, το
πρώτο πράγμα που μάθαινε ήταν πώς να συσκευάζει σωστά το
αλεξίπτωτό του. H ζωή του κρεμόταν από τα ίδια του τα χέρια,
μια και δεν υπήρχε εφεδρικό αλεξίπτωτο. Πέρα από το σωστό
τρόπο πακεταρίσματος, ο δόκιμος αλεξιπτωτιστής, τον πρώτο μήνα
της εκπαίδευσής του, μάθαινε πώς να πηδά από το αεροσκάφος και
πάνω από όλα πώς να προσγειώνεται σωστά. Για τη Λουφτβάφε ένας
τραυματισμένος αλεξιπτωτιστής ήταν ένας _νεκρός_
αλεξιπτωτιστής, αφού πλέον δεν μπορούσε να φανεί χρήσιμος στη
μονάδα του.
Για το σκοπό αυτό, ένα μέρος της ατράκτου ενός _Ju-52_ είχε
στηθεί στο έδαφος πάνω σε δοκούς και οι εκπαιδευόμενοι
μάθαιναν το σωστό τρόπο εξόδου από την πόρτα. Οι γερμανοί
αλεξιπτωτιστές είχαν εκπαιδευτεί να πέφτουν με το κεφάλι, όπως
ένας κολυμβητής βουτά στο νερό.
Οι ιμάντες πρόσδεσης του θόλου του αλεξιπτώτου κατέληγαν σε
μια λωρίδα προσδεμένη στο πίσω μέρος της εξάρτησης. Για τον
αλεξιπτωτιστή αυτό ήταν ένα τρομερό μειονέκτημα, γιατί απλά
δεν μπορούσε να ελέγχει την κάθοδό του, τραβώντας τους
ιμάντες. Αντίθετα, στα βρετανικά αλεξίπτωτα _IRVIN-X_, που
κατασκευάστηκαν αργότερα, οι ιμάντες κατέληγαν στους ώμους του
αλεξιπτωτιστή για μια πιο ελεγχόμενη κάθοδο.
Σε κάθε αεροσκάφος _Ju-52_ επέβαιναν δώδεκα αλεξιπτωτιστές,
συν τον επικεφαλής αξιωματικό και τον υπεύθυνο ρίψεων. H
διαδικασία πτώσης τους ήταν η ακόλουθη:
Οι δώδεκα αλεξιπτωτιστές κάθονταν στα πάνινα καθίσματα των
_Junkers_ ο ένας απένατι από τον άλλο, με τα αλεξίπτωτα να
ακουμπούν σφιχτά την πλάτη τους. Λόγω έλλειψης χώρου
αναγκάζονταν να κρατούν τα πόδια τους λυγισμένα, σε σημείο που
τα γόνατά τους έφταναν έως το δάπεδο του αεροσκάφους.
Πλησιάζοντας στη ζώνη ρίψεων, ο πιλότος έδινε σήμα στον
επικεφαλής αξιωματικό και εκείνος πρόσταζε: _Fertigmachen!_
(Ετοιμαστείτε!). Τότε οι στρατιώτες σηκώνονταν όρθιοι και
περνούσαν τους γάντζους από τα κορδόνια έλξης των αλεξιπτώτων
τους, στο συρματόσχοινο αγκίστρωσης. Με τη διαταγή _Fertig zum
sprung!_ (Έτοιμοι να πηδήξετε!) ο πρώτος αλεξιπτωτιστής
πλησίαζε την πόρτα εξόδου. Εκεί πιάνονταν από δυο μεταλλικές
χειρολαβές που υπήρχαν στο εσωτερικό μέρος της ατράκτου,
έτοιμος να πηδήξει. Μόλις ακουγόταν ο χαρακτηριστικός ήχος
ενός κλάξον, ο αλεξιπτωτιστής έπεφτε με το κεφάλι στο κενό,
ενώ το κορδόνι έλξης έσπαζε, προκαλώντας το άνοιγμα του
αλεξιπτώτου.
Ήδη ο δεύτερος αλεξιπτωτιστής έπαιρνε τη θέση του και ούτω
καθ_ εξής. Ήταν πολύ σημαντικό οι άνδρες της ομάδας να πηδούν
χωρίς καθυστέρηση ο ένας μετά τον άλλο έτσι ώστε να
προσγειώνονται σχεδόν ταυτόχρονα. Αργοπορία λίγων
δευτερολέπτων σήμαινε διασπορά στην προσγείωση, με απρόβλεπτες
ίσως συνέπειες στο πεδίο της μάχης.
Μετά το πέρας των οχτώ πρώτων εβδομάδων, άρχιζε η καθαρά
στρατιωτική εκπαίδευση, όπου οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν από τα
αεροπλάνα με τον ατομικό τους οπλισμό και μόλις προσγειώνονταν
στο έδαφος έπαιρναν θέσεις μάχης.
Το μεγάλο πρόβλημα μεταφοράς βαρύτερου οπλισμού είχε λυθεί με
τη χρήση κιβωτίων που ρίχνονταν και αυτά με αλεξίπτωτα
ταυτόχρονα με τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις.
Το επόμενο θέμα, που απασχόλησε την ηγεσία του σώματος των
αλεξιπτωτιστών ήταν η αερομεταφορά στη μάχη. Τα _Ju-52_,
παρόλο που ήταν πολύ χρήσιμα αεροσκάφη στην εκπαίδευση,
μειονεκτούσαν σε μια κεραυνοβόλο επίθεση αλεξιπτωτιστών. O
λόγος ήταν απλός: με το θόρυβο των κινητήρων χανόταν ο
παράγοντας του αιφνιδιασμού. Έτσι λοιπόν οι Γερμανοί στράφηκαν
σε μια παλιά τους αγάπη: τα ανεμόπτερα. Από τα τέλη του 1937
άρχισαν οι δοκιμαστικές πτήσεις ενός μεταφορικού ανεμόπτερου
εφόδου, γνωστού ως _DFS-230_. Το ανεμόπτερο αυτό, που είχε
κατασκευαστεί με κάθε μυστικότητα από το Γερμανικό Ινστιτούτο
Ερευνών Αεροπορίας, είχε παραδοθεί στην 7η Μεραρχία
Αλεξιπτωτιστών πριν το 1939.
Μεγάλη σημασία είχε δοθεί στην απλότητα αυτής της αεροπορικής
κατασκευής. Μπορούσε να ρυμουλκηθεί από ένα _Ju-52_ και
μετέφερε το λιγότερο δέκα πλήρως εξοπλισμένους αλεξιπτωτιστές.
Ένα μετέπειτα μοντέλο, το _Gotha-242_, κρίθηκε ακατάλληλο και
δεν γνώρισε αξιόλογη επιχειρησιακή δράση.
Το Σεπτέμβριο του 1939 πενήντα ανεμόπτερα _DFS-230_ είχαν
παραδοθεί στην 7η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία. Λίγους μήνες
νωρίτερα οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές είχαν παρελάσει μπροστά
από τον Αδόλφο Χίτλερ, με την ευκαιρία της 50ης επετείου των
γενεθλίων του. Για τον αρχηγό τους, στρατηγό Κουρτ Στούνεντ,
που παρακολουθούσε όρθιος από το βάθρο των επισήμων, οι άνδρες
αυτοί ενσάρκωναν τον τέλειο στρατιώτη του Γ_ Ράιχ.

Εισβολή στο Βέλγιο, Ολλανδία

Μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην Πολωνία, την
1η Σεπτεμβρίου 1939, η 7η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία βρίσκεται
σε πλήρη ετοιμότητα. Πλέον για τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές
έχει έρθει ο καιρός να αποδείξουν στην πράξη όλα όσα έχουν
μάθει. Ένα σχέδιο του στρατού, να ριχτούν πίσω από τις
πολωνικές γραμμές, απορρίπτεται από την Ανώτατη Διοίκηση. O
γερμανός δικτάτορας δεν θέλει να φανερώσει προς το παρόν το
μυστικό του όπλο.
Όμως, μετά τη συντριβή του πολωνικού στρατού, οι γερμανοί
αλεξιπτωτιστές στάλθηκαν στο εσωτερικό της Πολωνίας, για να
αποτελέσουν τη φρουρά κατεχόμενων πόλεων και αεροδρομίων. Από
τα μέσα Οκτωβρίου ολόκληρη η μεραρχία επέστρεψε πίσω στη
Γερμανία. Για τους άνδρες του Κουρτ Στούντεντ μια περίοδος
απραξίας λίγων μηνών άρχιζε.
Μετά την κατάληψη της Πολωνίας, ο Χίτλερ σκεφτόταν την ιδέα
μιας αστραπιαίας επίθεσης στη Δύση.
Την 9η Οκτωβρίου 1939, η Ανωτάτη Γερμανική Διοίκηση είχε
έτοιμο ένα σχέδιο επίθεσης εναντίον της Γαλλίας και των Κάτω
Χωρών. O Χίτλερ πίεζε τους στρατηγούς του να εφαρμόσουν όσο
γινόταν γρηγορότερα το σχέδιο αυτό, φοβούμενος συμμαχική
επίθεση από τα βελγικά σύνορα. Πράγματι οι βιομηχανικές
περιοχές του Ρουρ και του Ρήνου, που βρίσκονταν πολύ κοντά στο
Βέλγιο, αποτελούσαν την _αχίλλειο πτέρνα_ των Γερμανών. O
Φύρερ θεωρούσε ότι οι Βέλγοι δεν ήταν πραγματικά ουδέτεροι
όπως διατυμπάνιζαν, γιατί όλα τα οχυρωματικά τους έργα είχαν
κατασκευαστεί κατά μήκος των γερμανικών συνόρων και κανένα από
αυτά δεν στρεφόταν προς τη Γαλλία. Επίσης εκθέσεις των
γερμανικών μυστικών υπηρεσιών ανέφεραν ιδιαίτερες συνομιλίες
μεταξύ του γαλλικού και βελγικού επιτελείου για τη δυνατότητα
εισόδου γαλλοβρετανικών στρατευμάτων στο Βέλγιο. Οι ανησυχίες
αυτές του Χίτλερ δεν ήταν αβάσιμες, αφού σύμφωνα με γαλλικά
έγγραφα ο γάλλος αρχιστράτηγος Γκαμελέν είχε προτείνει κάτι
τέτοιο.
Για όλους αυτούς τους παραπάνω λόγους, η γερμανική επίθεση θα
κατευθυνόταν κυρίως εναντίον του Βελγίου και στη συνέχεια κατά
της Γαλλίας.
Όσον αφορούσε την Ολλανδία, ο Χίτλερ ήλπιζε σε μια πολιτική
διευθέτηση μαζί της, για τη λωρίδα του Μάαστριχτ, η οποία
παρεμβαλόταν μεταξύ γερμανικών και βελγικών συνόρων. Σύντομα
όμως άλλαξε γνώμη και η Ολλανδία περιλήφθηκε στο σχέδιο
επίθεσης.
Μετά από συνεχείς αναβολές, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών,
ορίστηκε η 17η Ιανουαρίου 1940 σαν η ημέρα έναρξης των
επιχειρήσεων. Όμως ένα ατυχές γεγονός επτά μέρες νωρίτερα
έδωσε την ευκαιρία στους συμμάχους να μάθουν με κάθε
λεπτομέρεια τα σχέδια του Χίτλερ, τα οποία δεν αξιοποίησαν
γιατί τα θεώρησαν παραπλανητικά!
Τη 10η Ιανουαρίου 1940 οι ταγματάρχες της Λουφτβάφε Χένμανς
και Ρεινμπέργκερ μ_ ένα μικρό αεροπλάνο _Me-108_ απογειώθηκαν
από το Μίνστερ με κατεύθυνση τη Βόνη. Σκοπός του ταξιδιού ήταν
να συζητήσουν με ανώτατους αξιωματικούς της αεροπορίας κάποιες
λεπτομέρειες της εισβολής. Για το λόγο αυτό μετέφεραν μαζί
τους όλο το σχέδιο της επίθεσης στη Δύση. Για κακή τους τύχη,
οι ισχυροί άνεμοι και η μειωμένη ορατότητα τους οδήγησαν στο
Βέλγιο. Έχοντας χάσει τον προσανατολισμό τους και μην ξέροντας
προς τα πού πηγαίνουν, προσγειώθηκαν στο πλησιέστερο χωράφι
που βρήκαν μπροστά τους.
Οι δυο αξιωματικοί, αφού πληροφορήθηκαν από έναν αγρότη ότι
είχαν προσγειωθεί στο Βέλγιο, προσπάθησαν αμέσως να κάψουν όλα
τα έγγραφα χωρίς επιτυχία. Σε λίγα λεπτά είχαν περικυκλωθεί
από αστυνομικούς, που τους οδήγησαν στο πλησιέστερο αστυνομικό
τμήμα. Το ίδιο βράδυ ο βασιλιάς των Βέλγων είχε μακρά
συνομιλία με τη βασίλισσα της Ολλανδίας. Την επόμενη μέρα
Γάλλοι και Βρετανοί ήταν ενήμεροι των σχεδίων επίθεσης.
Όταν μαθεύτηκε στη Γερμανία η απώλεια των σχεδίων, ο Γκέρινγκ
έγινε έξω φρενών. Αντίθετα ο Χίτλερ κρατούσε την ψυχραιμία
του. Αρχικά ήθελε να επιτεθεί αμέσως, αλλά συγκρατήθηκε από
τους στρατηγούς του. Έτσι η γερμανική επίθεση αναβλήθηκε επ_
αόριστο, ενώ το σχέδιο ανασυντάχθηκε ολοκληρωτικά.
Τέλος Απριλίου του 1940, όλα είναι έτοιμα για τη μεγάλη
επίθεση στη Δύση. Έχει προηγηθεί στις αρχές του μηνός η
κατάληψη της Νορβηγίας και της Δανίας, όπου οι άνδρες του
Κουρτ Στούντεντ είχαν περιορισμένη δράση.
Πλέον η επίθεση στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες ήταν θέμα
ημερών.
Στις 04:30 ξημερώματα της 10ης ΜαΪου 1940 έντεκα ανεμόπτερα
εφόδου _DFS-230_ ρυμουλκήθηκαν στον αέρα, πάνω από την
Κολωνία. Σε τριανταπέντε λεπτά είχαν φτάσει στα βελγογερμανικά
σύνορα. Στις 05:25 ακριβώς, λίγο πριν οι γερμανικές δυνάμεις
ξεχυθούν στις Κάτω Χώρες, επτά από τα έντεκα ανεμόπτερα
προσγειώνονταν αθόρυβα στην εσωτερική περίμετρο του οχυρού
Εμπέν-Εμαέλ στο Βέλγιο. Τα υπόλοιπα τέσσερα δεν είχαν το
απαιτούμενο ύψος για να φτάσουν με κατολίσθηση στο στόχο.
Το οχυρό αυτό είχε κατασκευαστεί στη δεκαετία του _30, με τις
πιο σύγχρονες προδιαγραφές της εποχής και κάλυπτε τις
διαβάσεις της διώρυγας του Αλμπέρτου μεταξύ των πόλεων Βιζέ
και Μάαστριχτ.
Όταν τα επτά ανεμόπτερα βρέθηκαν μέσα στο οχυρό, οι πενήντα
πέντε συνολικά μηχανικοί-αλεξιπτωτιστές που αποτελούσαν τη
δύναμή τους όρμησαν στην περίμετρο και κατέστρεψαν 14
αντιαρματικά πυροβόλα των 60 mm, 75 mm και 120mm, τοποθετώντας
εκρηκτικούς μηχανισμούς ακαριαίας πυροδότησης στις κάννες
τους. Από τους 1200 βέλγους στρατιώτες που αποτελούσαν τη
φρουρά του οχυρού, μόνο οι μισοί βρίσκονταν σε καταλύματα εκεί
τριγύρω. Μόλις άκουσαν τις πρώτες εκρήξεις έτρεξαν
αλαφιασμένοι προς τα πυροβόλα, αλλά προς μεγάλη τους έκπληξη
αντίκρισαν τις σιλουέτες των γερμανών αλεξιπτωτιστών, που
προχωρούσαν σαν αίλουροι μέσα στο σκοτάδι.
Εν τω μεταξύ η ομάδα του λοχαγού Κοχ, ο οποίος σημειωτέον είχε
οριστεί από τον Στούντεντ επικεφαλής της επιδρομής, είχε
προσγειωθεί δυτικά του καναλιού, στο δρόμο που οδηγούσε νότια
προς το Μάαστριχτ. Εκεί μετά την προσγείωση των ανεμοπτέρων οι
αλεξιπτωτιστές κατέλαβαν δυο στρατηγικής σημασίας γέφυρες.
Πλέον το οχυρό Εμπέν-Εμαέλ είχε αχρηστευθεί, ανοίγοντας το
δρόμο για την είσοδο της Βέρμαχτ στο Βέλγιο.
Οι απώλειες των γερμανών αλεξιπτωτιστών ήταν μηδαμινές. Μόνο
έξι στρατιώτες είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της επιδρομής.
Παράλληλα με την επίθεση στο Εμπέν-Εμαέλ ξεκινούσε και η
εισβολή στην Ολλανδία. Λίγο πριν τις τέσσερις τα ξημερώματα
αεροσκάφη του 2ου αεροπορικού στόλου της Λουφτβάφε επιτέθηκαν
στη Χάγη και το Ρότερνταμ. Μια ώρα αργότερα 475 αεροσκάφη
_Ju-52_ εμφανίστηκαν μεταφέροντας άνδρες του Στούντεντ νότια
του Ρότερνταμ. Στην Ολλανδία οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές είχαν
δυο συγκεκριμένες αποστολές: την κατάληψη του αεροδρομίου
Βααλχάβεν έξω από το Ρότερνταμ, καθώς και τη σύλληψη της
πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας στη Χάγη. Οι
αντικειμενικοί αυτοί στόχοι εν μέρει πραγματοποιήθηκαν. Οι
ολλανδικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν ειδοποιηθεί για την επίθεση
στο Βέλγιο και βρίσκονταν σε επιφυλακή. H παρενόχληση της
ολλανδικής Αεροπορίας με τα καταδιωκτικά _Fokker D.XXI_ ήταν
αξιοθαύμαστη. Είκοσι εννέα αεροσκάφη αυτού του τύπου
αντιμετώπισαν τη Λουφτβάφε για τρεις ολόκληρες ημέρες.
Στη Χάγη στάλθηκε η 22η αερομεταφερόμενη μεραρχία μαζί με έξι
λόχους αλεξιπτωτιστών, οι οποίοι θα καταλάμβαναν τα αεροδρόμια
κατά μήκος της ακτής της ολλανδικής πρωτεύουσας, ώστε να
εξασφαλιστεί η μεταφορά ενός συντάγματος πεζικού με _Ju-52_.
Όμως η ρίψη των αλεξιπτωτιστών στο Ίπενμπουργκ μεταξύ Χάγης
και Ρότερνταμ έγινε με μεγάλη διασπορά, με αποτέλεσμα το
αεροδρόμιο της περιοχής να παραμένει σε ολλανδικά χέρια. Έτσι
όταν τα _Ju-52_ έφτασαν πάνω από το αεροδρόμιο, τους
υποδέχτηκαν τα ολλανδικά αντιαεροπορικά. Από τα δεκατρία
μεταγωγικά τα έντεκα καταρρίφθηκαν με μιας. Όταν οι γερμανοί
πιλότοι αντιλαμβάνονταν ότι το αεροδρόμιο ήταν ακόμα στα χέρια
του εχθρού, γυρνούσαν νότια για να προσγειωθούν στο Ρότερνταμ,
που βρισκόταν πλέον κάτω από γερμανικό έλεγχο.
Οι Ολλανδοί πολεμούσαν γενναία χωρίς όμως συντονισμό. Στην
ανωτάτη στρατιωτική διοίκηση στη Χάγη έφταναν συνεχώς ασαφείς
πληροφορίες για πτώση αλεξιπτωτιστών σ_ ολόκληρη τη χώρα.
Από το απόγευμα της 11ης ΜαΪου ο Στούντεντ στο Ρότερνταμ είχε
στη διάθεσή του 4500 αλεξιπτωτιστές και αρκετές πυροβολαρχίες.
Το πρωί της 14ης ΜαΪου όλα είχαν τελειώσει. Στη Χάγη και τα
τελευταία σημεία αντίστασης είχαν εξουδετερωθεί. H βασιλική
οικογένεια και μέλη της κυβέρνησης είχαν αναχωρήσει με δυο
βρετανικά πολεμικά πλοία για την Αγγλία.
Προηγουμένως οι προσπάθειες της 7ης Γαλλικής Στρατιάς να
εισχωρήσει από το Βέλγιο είχαν αποτύχει. Πλέον για τους
φιλήσυχους Ολλανδούς η περίοδος της γερμανικής κατοχής άρχιζε.
O Χίτλερ σε μια μεγαλόπρεπη τελετή παρασημοφόρησε όλους τους
αλεξιπωτιστές που είχαν συμμετάσχει στις επιχειρήσεις στο
Βέλγιο και την Ολλανδία. Απών όμως από αυτή την τελετή ήταν ο
αρχηγός τους, Κουρτ Στούντεντ. Χτυπημένος από σφαίρα ελεύθερου
σκοπευτή στο κεφάλι, κατά την τελευταία ημέρα των μαχών στην
Ολλανδία, χαροπάλευε σε νοσοκομείο του Βερολίνου.
Σε λίγους μήνες θα αναρρώσει πλήρως και θα επιστρέψει στα
καθήκοντά του.
Το Μάιο του 1940 μετά την αποχώρηση του Βρετανικού
Εκστρατευτικού Σώματος από τη Δουνκέρκη, ο Χίτλερ μαζί με τους
στρατηγούς του εξετάζει το ενδεχόμενο εισβολής στη M.
Βρετανία. Ειδικότερα μελετήθηκε το σχέδιο να χρησιμοποιηθεί η
7η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών ως προγεφύρωμα στη νότια ακτή της
Αγγλίας.
Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, 300 ανεμόπτερα εφόδου θα μετέφεραν
3000 αλεξιπτωτιστές στο Φόλκστον, μια περιοχή νοτιότερα του
Ντόβερ, έκτασης 32 χιλιομέτρων. Οι γερμανοί αεροπόροι
παρατηρούσαν συχνά την προβλεπόμενη ζώνη ρίψεων στις επιθέσεις
τρομοκράτησης του αγγλικού πληθυσμού. Οι Βρετανοί από τη μεριά
τους είχαν πάρει κάθε δυνατό μέτρο για να παρεμποδίσουν τυχόν
επικείμενη επίθεση των επίδοξων εισβολέων. Ολόκληρα _δάση_ από
πασσάλους είχαν τοποθετηθεί στις νότιες ακτές, ενώ εθνοφύλακες
οπλισμένοι με κυνηγετικά όπλα, μαζί με την τοπική αστυνομία
περιπολούσαν έφιπποι σε απομακρυσμένες περιοχές. Μετά το
πάθημα του Βελγίου και της Ολλανδίας, ο φόβος εισβολής
γερμανών αλεξιπτωτιστών στη Βρετανία ήταν μεγάλος.
Φυλλάδια που είχαν διανεμηθεί στον πληθυσμό της υπαίθρου,
συνιστούσαν να μην εγκαταλείπει κανείς το σπίτι του χωρίς
προηγούμενη διαταγή των τοπικών στρατιωτικών αρχών. Ακόμα στα
έντυπα αυτά υπήρχαν οδηγίες για το τι έπρεπε να κάνουν οι
απλοί πολίτες στην περίπτωση που αντίκριζαν γερμανούς
αλεξιπτωτιστές. O φόβος μιας επικείμενης πτώσης αλεξιπτωτιστών
είχε πάρει τη μορφή επιδημίας στη νότιο Αγγλία. Διαδόσεις ότι
οι Γερμανοί θα έπεφταν μεταμφιεσμένοι σε άγγλους αστυνομικούς,
στρατιώτες κ.λπ. ήταν πολύ διαδεδομένες ανάμεσα στα λαϊκά
στρώματα.
Μετά το τέλος Αυγούστου και αφού οι επιθέσεις της Λουφτβάφε
δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ο στρατηγός Πούτσιερ,
που είχε αντικαταστήσει τον Στούντεντ μετά τον τραυματισμό
του, ανέφερε ότι ήταν πλέον αδύνατο να χρησιμοποιηθούν
αερομεταφερόμενες δυνάμεις για μια εισβολή στη Βρετανία.
Στην πραγματικότητα ο Χίτλερ δεν επιθυμούσε μια απόβαση στη
νήσο. Αυτό που τον ενδιέφερε κυρίως ήταν μια ξεχωριστή σύναψη
ειρήνης με τους 'γγλους έτσι ώστε να έχει ελεύθερο πεδίο
δράσης στην Ανατολή.
Μετά τον πόλεμο ο Κουρτ Στούντεντ σε μια συνομιλία του με τον
θεωρητικό του B_ ΠΠ Λίντελ Χαρτ, ανέφερε ότι αν δεν είχε
αποσυρθεί λόγω του τραυματισμού του από τη διοίκηση του
σώματος των αλεξιπτωτιστών, θα παρότρυνε τους ανωτέρους του,
να χρησιμοποιήσουν τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις για την
κατάληψη λιμανιών της νότιας Αγγλίας, όπου θα αποβιβάζονταν τα
γερμανικά στρατεύματα. Την ιδέα αυτή τη στήριζε στο γεγονός
ότι το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα αποχωρώντας από τη
Δουνκέρκη είχε εγκαταλείψει το βαρύ οπλισμό του.
_Ακόμα και αν αυτό το σχέδιο δεν γινόταν δεκτό_, είχε πει ο
Στούντεντ, _θα χρησιμοποιούσα τους άνδρες μου για να καταλάβω
αεροδρόμια πολύ μακρύτερα από το προβλεπόμενο προγεφύρωμα.
Μετά την κατάληψή τους, θα έστελνα αερομεταφερόμενες μεραρχίες
πεζικού, για να κινηθούν εναντίον των παράκτιων αμυντικών
θέσεων από τα νώτα και άλλες θα βάδιζαν προς το Λονδίνο_.
Το σχέδιο αυτό ήταν υπερβολικά αισιόδοξο και δεν μπορούσε να
έχει πιθανότητες επιτυχίας.
Τον Οκτώβριο του 1940 ο Χίτλερ αναβάλλει οριστικά κάθε ιδέα
εισβολής στη M. Βρετανία. Πλέον η προσοχή του εστιάζεται στην
Ανατολή. Παρά τις αντιρρήσεις του Γκέρινγκ, βιάζεται να
εξαπολύσει μια ταχεία επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.
Όμως ένα απρόβλεπτο γεγονός την 28η Οκτωβρίου τον κάνει να
αφρίσει από θυμό. O Μουσολίνι επιτίθεται εναντίον της Ελλάδας,
χωρίς καν να τον προειδοποιήσει. O ιταλός δικτάτορας, που τόσο
απεγνωσμένα θέλει να κερδίσει λίγη δόξα, βάζει σε άμεσο
κίνδυνο τα γερμανικά σχέδια. Για τον Χίτλερ η Ελλάδα έπρεπε
πάση θυσία να μείνει ουδέτερη. Διαφορετικά οι Βρετανοί θα
εμπλέκονταν στα Βαλκάνια και θα αποτελούσαν άμεση απειλή για
τις γερμανικές πετρελαιοπηγές στη Ρουμανία.
H ανικανότητα των Ιταλών να εισβάλλουν στην Ελλάδα αναγκάζει
τον Χίτλερ να αναλάβει την εκστρατεία των Βαλκανίων, που θα
αποβεί μοιραία για τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Για τον έλληνα αναγνώστη, τα γεγονότα που ακολούθησαν
αποτελούν μέρος της νεότερης ιστορίας του και έχουν
παρουσιαστεί κατά καιρούς από τις σελίδες αυτού του
περιοδικού.
Κατά τη γνώμη μας από στρατιωτική άποψη η κατάληψη της Κρήτης
αποκλειστικά από αερομεταφερόμενες δυνάμεις, αποτέλεσε ένα από
τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα του B_ ΠΠ, αλλά και ενθάρρυνση για
εμπλοκή σε παρόμοιες επιχειρήσεις από την πλευρά των Συμμάχων.
Μετά τη Μάχη της Κρήτης, οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές αποτέλεσαν
επίλεκτες δυνάμεις μονάδων πεζικού και δεν στάλθηκαν ποτέ ξανά
σ_ αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις, με εξαίρεση την αποτυχημένη
επίθεση στις Αρδέννες το Δεκέμβριο του 1944.
Επτά μήνες νωρίτερα, την 6η Ιουνίου του 1944, μερικοί άνδρες
της 101ης και 82ης Αμερικάνικης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας,
πηδούσαν από τα αεροπλάνα τους μέσα στη νύχτα πάνω από την
κατεχόμενη Νορμανδία. Οι άνδρες αυτοί έπρεπε να φωτίσουν τις
ζώνες προσγείωσης για τους αλεξιπτωτιστές και τις συμμαχικές
αερομεταφερόμενες δυνάμεις που θα ακολουθούσαν.
Πλέον, είχε φτάσει η μέρα για να απελευθερωθεί η Ευρώπη και
μαζί με αυτήν η ώρα για τη δράση των Αμερικανών και 'γγλων
αλεξιπτωτιστών.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Anthony Farrar-Hockley: STUDENT, Ballantine's Illustrated
History of the Violent Century.
2. Edmundl Blandford: GREEN DEVILS-RED DEVILS, Leo Cooper,
London.
3. GREAT COMMANDERS OF WORLD WAR II, Gallery Books.
4. Samuel W. Mitcham: EAGLES OF THE THIRD REICH, Airlife,
England.
5. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ, Εκδόσεις A. Σαμούχος Ε.Π.Ε.
6. B. H. Liddell Hart: H ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ TOY ΛΟΦΟΥ, εκδοτικός
οίκος Σπύρου A. Τζηρίτα.

ΛΕΖΑΝΤΕΣ:

1. H ιδέα της ανάπτυξης του αλεξιπτωτισμού σαν όπλου στη
ναζιστική Γερμανία ανήκε αποκλειστικά στο στρατηγό της
Λουφτβάφε, Κουρτ Στούντεντ.

2. Το _DFS-230_ θεωρήθηκε το σημαντικότερο ανεμόπτερο εφόδου
των γερμανικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων στον B_ ΠΠ.

3. 'λμα γερμανού αλεξιπτωτιστή από _Ju-52_. O συγκεκριμένος
αλεξιπτωτιστής πέφτει εντελώς ανορθόδοξα από το αεροσκάφος, σε
αντίθεση με την τακτική των περισσότερων συναδέλφων του που
κατέβαιναν σε στάση συσπείρωσης με το κεφάλι και το σώμα να
βλέπουν προς τα κάτω. Πίσω του διακρίνεται το κορδόνι έλξης
του αλεξίπτωτου καθώς και το χέρι του υπεύθυνου ρίψεων. Στο
εσωτερικό του αεροσκάφους ετοιμάζεται ο επόμενος
αλεξιπτωτιστής.

4. H Μάχη της Κρήτης το Μάιο του 1941 αποτέλεσε το _κύκνειο
άσμα_ των γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλλά και παρότρυνση για τη
δημιουργία αντίστοιχων αερομεταφερόμενων δυνάμεων από τη μεριά
των Συμμάχων. Στη φωτογραφία γερμανοί αλεξιπτωτιστές στη
διάρκεια των μαχών, τρέχουν να καλυφθούν με φόντο ένα
ανεμόπτερο _DFS-230_, που τους μετέφερε από την ηπειρωτική
Ελλάδα.

5. Μεταγωγικά αεροσκάφη _Ju-52/3m_ μετά την κατάληψη του
αεροδρομίου του Μάλεμε, νωρίς το πρωί της 21ης ΜαΪου 1941.

6. Μέχρι και ελληνικά καΪκια επιστράτευσαν οι Γερμανοί,
προκειμένου 2331 άνδρες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας να φτάσουν
στην Κρήτη σε βοήθεια των αλεξιπτωτιστών που αποδεκατίζονταν
εκεί. Πολλά από αυτά δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους,
αφού είχαν επισημανθεί από το βρετανικό ναυτικό. Για τους
άνδρες αυτούς, επιφυλασσόταν ένα κρύο μπάνιο στα βαθιά νερά
του Αιγαίου! (φωτό αριστερά).

7. Ανακοίνωση όπου αναφέρεται ότι απαγορεύεται η είσοδος
-προφανώς σε κάποιο κτίριο- χωρίς την άδεια του επικεφαλής
διοικητή της γερμανικής μυστικής αστυνομίας. Με τέτοιες
ανακοινώσεις ήταν εφοδιασμένοι όλοι οι πράκτορες των
γερμανικών μυστικών υπηρεσιών, που υποτίθεται ότι θα έπεφταν
μαζί με τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές στην επιχείρηση εισβολής
στην Αγγλία.

8. Κυβερνητικό φυλλάδιο όπου με απλές οδηγίες ο αγγλικός
πληθυσμός ενημερωνόταν για το τι έπρεπε να κάνει σε περίπτωση
εισβολής γερμανών αλεξιπτωτιστών στη M. Βρετανία τον Ιούνιο
του 1940.

9. Χάρτης της Ανωτάτης Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης, όπου
διακρίνονται τα σημεία της M. Βρετανίας που θα έπεφταν οι
γερμανοί αλεξιπτωτιστές, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν
ένα προγεφύρωμα για την επικείμενη εισβολή των γερμανικών
αεροναυτικών δυνάμεων. H εισβολή αυτή, που δεν επιχειρήθηκε
ποτέ, είχε προγραμματιστεί από τον Χίτλερ για τον Αύγουστο του
1940.

10. O Χίτλερ συγχαίρει τους αρχηγούς της επιχείρησης εναντίον
του Εμπέν-Εμαέλ.

11. Αγγλική αφίσα της εποχής του πολέμου με τις στολές
γερμανού αλεξιπτωτιστή και γερμανού στρατιώτη.

12. Κάρτα μέλους άγγλου εθνοφύλακα.